Donde estamos

• RIBELA: deriva da palabra latina RIPAM, “ribeira, costa”, á que se engade o sufixo diminutivo –ela. Sen dúbida, o nome da parroquia está en relación coa súa hidrografía: o importante río Umia atravésaa pola banda do sur e hai varios regatos que van desaugar a el.

• A ALDEA GRANDE: topónimo de significado transparente. A palabra aldea procede do árabe al daya, “a vila”. Pola súa parte, o adxectivo grande provén do latín (GRANDIS-GRANDE).

• CARRACEDO: trátase dun fitotopónimo, é dicir, un nome de lugar que fai referencia á vexetación que alí abunda. Fórmase co substantivo carrizo + o sufixo colectivo –edo, derivado do latín –ETUM. O significado de carrizo, segundo puidemos ver en varios dicionarios e, en concreto, no Diccionario gallego de Juan Cuveiro Piñol (1876) é  “especie de cana, planta da familia das gramíneas que crece e morre durante o ano, herbácea e ríxida”;  polo tanto, Carracedo designaría un lugar abundante en carrizos, cárregas ou canas; sería sinónimo de canaval. Reimóndez Portela recolle nesta parroquia os microtopónimos As Carrizas e Carregaliños, que teñen a mesma orixe que Carracedo.  De feito, o nome Carregal aparece en moitas ocasións na toponimia galega designando lugares pantanosos e húmidos, onde se dá este tipo de vexetación.  A palabra carrizo provén do latín vulgar CARICEUM, derivado á súa vez do clásico CAREX, “xunco”.

• ENTRECASTRELO: é un topónimo de significado transparente, formado coa preposición entre (do latín INTER) +  o substantivo castrelo, diminutivo de castro. Esta palabra, derivada do latín CASTRUM,   “campamento militar fortificado”   designa os poboados da época prerromana. Á beira da aldea de Entrecastrelo está un dos dous castros de Ribela, o máis coñecido e escavado.

• FONDO DA VILA: é un topónimo composto, formado con dous substantivos que pertencen ao léxico común.  Fondo, do latín FUNDUM, ten o significado de “parte baixa”, neste caso con respecto ao substantivo vila. O lugar de Fondo da Vila  encóntrase, efectivamente, nun punto baixo do terreo, tanto en relación ao lugar onde está a igrexa, moi próximo;  como á veciña aldea de Sesto,  situada a bastante máis altitude,  en dirección ás terras de montaña que conforman a orografía da parroquia de Ribela cara o norte.

• GUITÓN: trátase dun topónimo de posesor, formado a partir do sintagma VILLAM VITTONI, xenitivo do antropónimo xermánico Vito.

• PUMARES: é o plural de pumar,  substantivo derivado de poma +  sufixo locativo e abundancial –ar. Poma provén do latín POMUM, “froita, árbore froiteira”, que se convertiu en POMAM no latín vulgar e se especializou  como denominación da mazá.   Aínda que poma non se conserva na actualidade no léxico común,  pomar e pumar  chegaron ao galego actual  co significado de “terreo  plantado  de maceiras”.

• SESTO: son posíbeis varias interpretacións para este topónimo. Segundo Isidoro Millán,  refírese a repartos de terras, a sextas partes, realizados na época sueva; derivaría, entón, do numeral latino SEXTUM.   No entanto, Gonzalo Navaza ten outra opinión: Sesto estaría emparentado co latín SISTERE, “establecer, poñer” e designaría lugares de pastos onde se deixaba o gando libre.

• TRABADELA: é diminutivo de Trabada formado coa adición do sufixo –ela. Trabada aparece na toponimia galega en máis de 30 ocasións, as mesmas que a súa variante Taboada.  Ambas as formas proceden do latín TABULATAM,  derivado de TABULAM, “táboa”. Segundo o profesor Cabeza Quiles, os topónimos Trabada, Taboada ou Trabadela  poden ter dous significados: A) “pequena porción de terreo plano, destinado a cultivo ou finca de labor”; parece que con este mesmo sentido se recollen nalgunhas zonas da provincia de León os vocábulos casteláns  tabla e  tablada; B) “ponte cuxo piso é  de táboas de madeira”, derivado do sintagma latino PONTEM TABULATAM. O máis probábel é que sexa este o significado, posto que ao pé desta aldea corre o río Umia e en tempos houbo alí un pontillón para cruzalo.

• VILAR: é unha palabra do léxico común. Procede do latín vulgar VILLARE, “pequeno núcleo poboado”. Continúa a ser este o significado da palabra vilar na actualidade, por iso aparece moitas veces na toponimia.

​​    Os nomes da Estrada; ed. Fervenza, 2018